Đối với nhiều người, yến sào nhắc nhớ đến văn hóa ẩm thực cung đình Huế vốn gắn liền với các món ăn được chế biến công phu và tinh tế. Qua cách chế biến đầy tài hoa của những đầu bếp, các món ăn từ tổ yến đem đến hương vị thấm đượm hồn Việt, được xếp hạng là một trong bát trân của ẩm thực Việt Nam.
Đối với nhiều người, yến sào nhắc nhớ đến văn hóa ẩm thực cung đình Huế vốn gắn liền với các món ăn được chế biến công phu và tinh tế. Qua cách chế biến đầy tài hoa của những đầu bếp, các món ăn từ tổ yến đem đến hương vị thấm đượm hồn Việt, được xếp hạng là một trong bát trân của ẩm thực Việt Nam.
Hoàng đế Minh mạng từng ví tổ Yến như là mảnh trăng non thuần khiết, hương vị thơm ngon, vừa có độ mềm mại hòa quyện với vị giòn giòn đặc biệt. Ngày xưa, chỉ có trong cung vua, phủ chủa hay giới quý tộc mới có món ăn từ yến sào. Khái niệm “yến tiệc”, “đại yến” cũng xuất hiện từ những bữa tiệc linh đình, thiết đãi các món ăn quý từ yến sào. Theo khảo sát trên toàn thế giới, loài yến chỉ làm tổ tại 8 quốc gia ở khu vực Châu Á. Sách “Địa chỉ Khánh Hòa” có ghi chép lại rằng, nghề khai thác Yến sào ở Việt Nam đã bắt đầu xuất hiện từ năm 1237. Yến sào cũng chỉ có từ khu vực tỉnh Quảng Nam trở vào, nhiều nhất là khu vực Phú Yên, Khánh Hòa.
Đặc trưng của Yến sào nguyên tổ chính là mùi tanh nồng khi chưa qua sơ chế. Chính vì thế, để có được những món ngon từ tổ yến, các đầu bếp phải dành nhiều thời gian tâm sức để chế biến một cách đầy công phu và sáng tạo. Thưởng thức yến sào không chỉ dừng lại ở việc thưởng thức vị ngon của tinh hoa đất trời mà còn là sự cảm thụ nét tinh tế và kỳ công trong nghệ thuật chế biến món ăn.
Sơ chế Yến sào là một bước quan trọng để cho ra nhứng món ăn ngon, đòi hỏi sự tỉ mỉ và cẩn thận khi thực hiện.
Nét tao nhã trong việc thưởng thức các món ngon từ yến sào không chỉ nằm ở cách xử lý yến mà còn là sự hài hòa trong hương vị và sắc màu. Đó là màu trắng ngà chủ đạo của sợi yến điểm xuyết màu vàng của hạt sen, màu đỏ của táo hay vài lát nấm hương nổi bật trong cái sắc trong leo lẻo của nước dùng. Đó là hương vị đồng nhất của ngọt thanh từ yến, thơm từ nấm và sự thanh thoát từ các phụ liệu đi kèm như hạt sen, táo khô…
Các món ăn từ yến sào hiện nay đã được chế biến theo nhiều hình thức phong phú hơn xưa, tuy nhiên, vẫn luôn mang đến cho người thưởng thức một cảm giác đặc biệt.
Theo dân gian và sách vở đông y, yến sào có vị ngọt, tính bình, vào hai kinh phế và vị nên có tác dụng tăng cường sinh lực, tăng đề kháng, làm sạch phổi, làm vết thương chóng lành.
Hải Thượng Lãn Ông đã từng viết trong bộ Hải thượng Y tông tâm lĩnh, yến sào có công dụng "bồi dưỡng cơ thể, cải lão hoàn đồng". Ông cũng cho rằng, loại thực phẩm này phù hợp với mọi người ở mọi lứa tuổi, đặc biệt đem lại tác dụng tốt cho những người đang có bệnh không ăn được cơm, cơ thể suy nhược, người cần hồi phục sức khỏe nhanh.
Những món ăn thơm ngon và đẹp mắt từ yến sào mang đến dinh dưỡng và nhiều lợi ích sức khỏe cho con người.
Còn theo sách "Thực vật tất khảo ký lục" do Hoàng Xuân Hãn dịch, viết về những món ăn đã có từ hơn 250 năm, yến sào không được xem là một món ăn mà chỉ được xếp vào hàng gia vị. Có thể thấy rằng, người xưa đánh giá yến sào rất quý và bổ dưỡng, chỉ cần nêm nếm một lượng rất ít vào món ăn là đủ.
Khoa học hiện đại cũng đã làm rõ hơn hàm lượng dinh dưỡng dồi dào có trong yến sào. Nghiên cứu của của Trung tâm Công nghệ Sinh học Đại học Thủy sản và Viện Công nghệ sinh học cho thấy, trong thành phần yến sào có 18 loại acid amin, đặc biệt, acid syalic với hàm lượng 8,6% và tyrosine. Đây là những chất có tác dụng phục hồi nhanh chóng các tổn thương khi bị nhiễm xạ hay chất độc hại, kích thích sinh trưởng hồng cầu.
Trong yến sào có đến 31 nguyên tố khoáng vi lượng, giàu nhất là Ca và Fe là các khoáng chất cần thiết cho cơ thể. Các nguyên tố có ích cho ổn định thần kinh trí nhớ như Mn, Br, Cu, Zn cũng có hàm lượng cao. Một số nguyên tố hiếm tuy với hàm lượng thấp, nhưng rất quý giá trong kích thích tiêu hóa tăng hấp thu qua màng ruột như Cr, chống lão hóa, chống chất phóng xạ. Ngoài ra lượng mỡ rất thấp nên yến sào là một món ăn lý tưởng cho bất cứ tình trạng sức khỏe, lứa tuổi nào.